Vrijheid van nieuwsgaring

Op een gegeven moment werden er meer mensen ingezet {rokbox title=|12 oktober 2012 :: Loosduinse Hoofdstraat| size=|100% 95%| text=|om met schermen, dekens en wat dan ook alle zicht voor de pers te blokkeren|}images/2012/10/16/w-loosduinen_dsc_0193.jpg{/rokbox}, dan dat er mensen met de daadwerkelijke hulpverlening bezig waren. Zelfs HTM personeel werd door de politie gevraagd om te assisteren het het omhoog houden van schermen en dekens.

Nauwelijks twee weken (23-10-2012) later is er bij een brand in de Kepplerstraat weer een incident. Een politieagent stelt dat we {rokbox title=|23 oktober 2012 :: Kepplerstraat Den Haag| size=|100% 95%| text=|"uit de binnenste ring moeten en dat hij ons anders aanhoudt"|}images/video/20121023-wegsturen.mp4{/rokbox}. Hoe bedoelt u: autoritair en geen enkele ruimte voor een goed gesprek overlaten ? Dan hebben we het er gemakshalve maar niet over dat het verhaal "jullie mogen 1 ring verder dan de rest" in geen enkele regeling terug te vinden is. Of: dat de brandweer op dat moment al opruimt, en het incident dus al zo goed als voorbij is.

27-10-2012 dan: bij een 'assistentie ambulance' op het Douzapad in Zoetermeer wordt de grote kraan ter plaatse gevraagd. Nu is een 'assistentie ambulance' normaliter geen nieuws en wordt ook geen item op de site, maar de grote kraan is een uniek (en: duur) voertuig waar geen enkele andere brandweerregio in Nederland over beschikt. In dat kader wilden we beeld maken van de inzet van de grote kraan, maar de politie '{rokbox title=|27 oktober 2012 :: Douzapad Zoetermeer| size=|100% 95%| text=|vordert|}images/video/20121027-Douzapad.mp4{/rokbox}' (in dit geval collega's) om weg te gaan omdat 'de leidinggevende van de ambulance er geen circus van wil maken'. Tja.

Is dit altijd zo ?
Nee; gelukkig niet. Dit soort dingen gebeurt in ongeveer 5 tot 10% van de gevallen. Merkwaardig genoeg betreft het dan vaak incidenten waarbij de brandweer 'leidend' is, zoals branden en verkeersongevallen. Voorbeeld: bij demonstraties of rellen (dus: alleen inzet van politie) is er haast nooit een probleem, en krijgen we juist wel alle vrijheid om beelden te maken. Dat is juist ook zo raar.

Wie zijn 'we' ? Jullie zijn toch maar een 112-hobbysite ?
Daarmee bedoelen we nu 'de pers' in het algemeen. Dus: regio15, maar ook collega's van andere media. Als er problemen zijn met het ontzeggen van de toegang heeft iedereen die op zo'n moment; het is dus niet zo dat een journalist van 'medium A' er wel bij mag en van 'medium B' niet. Het lijkt er meer vanaf te hangen welke 'officier van dienst politie (OVD-P)' de leiding heeft bij het incident.

Als we het hebben over regio15, dan praten we over een persbureau wat reportages maakt (beelden, tekst) van nieuwsfeiten die met het werk van de hulpdiensten te maken hebben. In de nieuwswereld wordt daar de verzamelnaam 'zwaailichtnieuws' voor gebruikt. Die beelden worden (elke dag weer) verkocht aan andere media (kranten en TV zenders - zowel regionaal als landelijk), en ook gepubliceerd op onze eigen site. Die site heeft rond de 250.000 unieke bezoekers per maand, die dan de site dan in die 30 dagen samen rond de 700.000 keer bezoeken. We kunnen dus wel stellen dat we (direct of indirect) één van de grotere nieuwsleveranciers van de regio Haaglanden zijn.

Om ons werk te kunnen doen beschikken we dus over politie perskaarten. Deze kaarten maken deel uit van een landelijke regeling; en dienen om ons 'aan het lint' als professioneel journalist kunnen identificeren.

En wat er gebeurde is weer beperking van de persvrijheid zeker ?
Nee; persvrijheid is het recht om alles te schrijven en publiceren wat je wilt; dus dat je vooraf geen censuur krijgt opgelegd vanuit de overheid. Maar: wat je publiceert moet wel waar zijn, en niet in strijd met de wet; dat kan achteraf door een rechter getoetst worden. Als je onwaarheden over een persoon verkondigt, kan de rechter je veroordelen wegens smaad. Als je discrimineert krijg je ook met de rechter te maken, bijvoorbeeld. Dat 'kunnen zeggen wat je wilt' en 'toetsing achteraf' is een democratisch grondbeginsel, wat in heel veel westerse landen in de wet verankerd is.

In de praktijk vraagt de politie ons alleen om terughoudend te zijn in de berichtgeving rond de aanvang van rellen; denk bijvoorbeeld aan de relletjes rond het EK/WK voetbal op het Jonckbloetplein. Als we dan gaan twitteren 'er heeft zich al een grote menigte op het plein verzameld en de sfeer is dreigend' kan dat namelijk een aanzuigende werking op relschoppers hebben - alle begrip daarvoor. Maar zelfs dan zegt de politie 'het is een verzoek, geen bevel - als je het wel wilt twitteren kunnen we je niet tegenhouden. En als de rellen eenmaal losgebroken zijn, hoef je helemaal niet meer terughoudend te zijn in je berichtgeving; vertel het dan maar gewoon zoals het is'. Wat ons betreft is de persvrijheid in Haaglanden dus niet in het geding.

Maar we hebben het hier over de 'vrijheid van nieuwsgaring'; de mogelijkheid om als journalist zelf te bepalen waar je beelden van schiet, over welk onderwerp je informatie verzamelt en wat je dus als onderbouwing voor je latere artikel als bronmateriaal verzamelt. Om te zorgen dat een journalist dat onderzoek kan doen, is op het bestuurlijke vlak de 'wet openbaarheid bestuur' ingesteld, waarmee documenten kunnen worden opgevraagd. Om op straat te kunnen werken in gebieden die zijn afgezet door de politie, is de politie perskaart in het leven geroepen. Dit zijn een aantal voorbeelden van de mogelijkheden die een journalist heeft om toch een beeld te kunnen vormen van het werk van de overheid; ook van zaken en/of op plaatsen die voor het grote publiek afgeschermd zijn.

Ja maar, de politie weert jullie om de privacy van het slachtoffer te beschermen
Dat blijft een mythe. Op de openbare weg bestaat geen privacy; dat bestaat alleen in een besloten privé omgeving zoals het woonhuis van een persoon (of bijvoorbeeld op het eigen terrein van een bedrijf). Wel kan iemand aanspraak maken op 'portretrecht' en op basis daarvan vragen om onherkenbaar gemaakt te worden. Maar verder mag iedereen vanaf de openbare weg alles fotograferen wat hij/zij voor de lens kan krijgen, en dat publiceren.

In het geval van verkeersslachtoffers is dat 'beroep je maar op je portretrecht' niet reëel. Het slachtoffer ziet misschien niet eens dat hij/zij gefotografeerd wordt, en is uberhaupt niet in staat om met de aanwezige journalisten een discussie aan te gaan en zijn/haar wensen t.a.v. portretrecht aan te geven. Daarom zijn op regio15 de slachtoffers standaard onherkenbaar gemaakt - we behandelen iedereen alsof ze een beroep op hun portretrecht gedaan hebben. Een trouwe bezoeker van de site zal dan ook beamen dat we proberen respectvol met beelden van slachtoffers (en ook: verdachten) om te gaan.

Er zijn beslist mensen die het onprettig vinden dat hun rampspoed in beeld gebracht wordt. Maar er zijn ook mensen die het achteraf juist prettig vinden dat er beelden zijn van iets wat zij niet bewust hebben meegemaakt; op die manier kunnen ze zwarte plekken in hun geheugen invullen en het plaatje compleet krijgen. Zoals zo vaak: zoveel mensen, zoveel meningen. We weten bijvoorbeeld ook dat er in Haagse ziekenhuizen pagina's van regio15 afgedrukt worden, zodat de slachtoffers juist dat kunnen doen - achteraf een beeld vormen van wat ze is overkomen.

Hoe dan ook: het is niet aan de politie om te bepalen of een foto gemaakt of gepubliceerd kan worden. Populair gezegd: 'of die foto wel kan, of niet' is geen taak van de politie. Dit is ook verwoord in de mediaregeling en vermeld op de mediakaart die door de politie aan journalisten is uitgedeeld: de houder van deze kaart is zelf verantwoordelijk voor ethische overwegingen mbt het filmen of fotograferen van slachtoffers. Dit is geen politietaak.

Maar waarom willen jullie zo graag alles zien ?
Laten we heel duidelijk zijn: niet om schokkende/confronterende beelden te maken. Maar we willen gewoon niet dat de politie ons beperkingen oplegt t.a.v. de beelden die we kunnen maken. Dat is voor een journalist een heel principiële zaak. Politie die bepaalt wat je op beeld vast mag leggen (en wat niet), hoort in schimmige oost-europese dictaturen thuis - niet in een westerse democratie zoals Nederland.

De pers heeft in Nederland een controlerende functie t.a.v. de activiteiten van de overheid, en zeker ook die van de politie. Dat is echt niet relevant bij een simpele aanrijding auto-scooter. Maar wel (bijvoorbeeld) bij de beroemde IRT affaire, waar de toenmalige opsporingsmethodes van de politie door de pers aan de kaak werden gesteld.

Als we het hebben over 'zwaailichtnieuws' dan kan er gedacht worden aan de commotie rond de benzinedief die tot stoppen gebracht werd met een filefuik op de A2. Maar in onze eigen regio Haaglanden bijvoorbeeld ook aan de naakte man die overleed nadat hij was aangehouden door de politie - in deze zaak heeft de Rijksrecherche bij ons de beelden gevorderd, om te gebruiken in het onderzoek naar het overlijden van deze man.

Bij branden gaat het bijvoorbeeld om onze beelden van de explosie aan de Westvlietweg, maar ook onze beelden van de beginfase van een brand aan de Wolmaranstraat hebben de onderzoekers een schat aan informatie opgeleverd. En dan hebben we ook nog de brand in de aardgasbus in Wassenaar - een video die door zo'n beetje alle regionale brandweerkorpsen is opgevraagd t.b.v. opleiden en oefenen, maar ook door TNO t.b.v. het onderzoek.

In de Leidraad is in paragraaf 3 verwoord waarom het wenselijk is dat journalisten 'binnen het lint' mogen: "De pers heeft een bijzondere maatschappelijke functie bij de realisering van de vrijheid inlichtingen te verzamelen en door te geven en van de vrijheid van meningsuiting. Voor de vorming van de openbare mening over het doen en laten van de overheid is die functie van wezenlijk belang. Het is daarom wenselijk dat journalisten, wanneer dat mogelijk is, hun journalistieke werk ook kunnen doen op plaatsen waar het publiek niet kan worden toegelaten. Journalisten kunnen zich dan met hun politieperskaart (zie punt 9) als zodanig legitimeren."

Okay. Maar, nu gaat het één keertje fout.... en dan gaan jullie gelijk klagen
Nee; het is juist niet 'een keertje'. Het gaat al jaren regelmatig fout. Denk bijvoorbeeld aan de commotie rond het incident bij het Centraal Station. Maar ook bijvoorbeeld recent bij de zware aanrijding op het Erasmusplein werden wij en collega's weggestuurd en buiten de linten gezet - een incident wat overigens veel overeenkomsten vertoont met de Loosduinse Hoofdstraat (ernstige, eenzijdige aanrijding). Pas na interventie van de woordvoerster brandweer (die wij aanspreken omdat het een brandweer incident was) werden we op het Erasmusplein door de OVD politie weer binnen het lint toegelaten (maar wel gelijk 'vast gezet' in een persvak, overigens).

Of: bij de voorzorgsmaatregelen rond de aangekondigde 'Project X' in de Haagse binnenstad vraagt een ME-er 'wat komen jullie doen ?'. Nou er is sprake van 'Project X' en dat is nu eenmaal nieuws, op dit moment, zo vlak na de gebeurtenissen in Haren. Antwoord van agent 'okay, maar als het fout gaat wil ik jullie hier niet meer zien'. Hoezo ? Zijn jullie van plan buitensporig geweld te gaan gebruiken of zo ? We zijn uiteindelijk maar gewoon in de stad gebleven.

Bij de brand op de Westvlietweg worden we door agenten van het PP (Parate Peleton ME) weggestuurd. Gelukkig mogen we bij een bewoner op het balkon komen staan (en dat is de reden dat de beelden 'opeens' van wat hoger camerastandpunt gemaakt worden). Zie de beelden: waarom moesten we daar dan uberhaupt weg (we stonden namelijk eerst 5 meter lager op straatniveau, onder hetzelfde balkon) ? Geen gevaar; we staan niet in de weg; noem maar op.

Nog een voorbeeld: Bij een bedrijfsongeval op de Schedeldoekshaven vraagt de Officier van Dienst Politie aan de brandweermensen om een aantal brandweerauto's in het beeld te zetten (de brandweer chauffeurs excuseren zich overigens nog bij ons met 'sorry, dit moet van de politie'). Eerst staan de brandweerwagens hier  en zien we dit. Als ze naar voren gereden zijn wordt dit het zicht.

Op de Veursestraatweg in Leidschendam staan we buiten het lint; maar worden er (zodra er camera's verschijnen) {rokbox title=|7 januari 2012 :: Veursestraatweg Leidschendam| size=|100% 95%| text=|snel schermen opgezet en dekens omhoog gehouden|}images/video/20120107-Pers.mp4{/rokbox}. Dit incident lijkt dus sterk op de gang van zaken in de Loosduinse Hoofdstraat.

Nogmaals: vergelijk dat nog eens met paragraaf 4 van de Leidraad die is opgesteld door de ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken: "De maatregelen mogen er niet op gericht zijn bepaalde publikaties onmogelijk te maken; dat zou in strijd zijn met de in artikel 7 Grondwet gewaarborgde vrijheid van meningsuiting.Onder "publikaties" worden ook verstaan: foto- en filmreportages en radio-opnamen."

Wordt dat afschermen dan niet gevraagd door de brandweer ?
Nee, juist niet. De brandweer in de regio Haaglanden is juist heel open en heeft wel circulaires onder haar personeel verspreid, waarin verteld wordt dat 'de pers' onder voorwaarden toegelaten dient te worden tot de plaats incident (voor de kenners: operationele mededeling 82 van 18 juli 2011; te vinden op het brandweer intranet Brith). De korpsleiding brandweer heeft ooit gezegd 'de belastingbetaler mag gewoon zien wat we doen, voor het geld wat ze voor ons betalen'.

Dat we beelden kunnen maken is ook in het voordeel van de brandweer zelf: we krijgen achteraf regelmatig verzoeken om beeldmateriaal op te leveren voor evaluatie, opleiden en oefenen en het team brandonderzoek. Immers: we zijn meestal heel snel ter plaatse en beschikken dus over beeldmateriaal waaruit afgeleid kan worden hoe een brand zich ontwikkeld heeft, om maar wat te noemen. Onze videobeelden van de explosie op de Westvlietweg zijn één van de meest geanalyseerde beelden binnen de brandweer Nederland, en worden inmiddels landelijk als lesmateriaal gebruikt. De video van de brandende aardgasbus is nu een veel gevraagde video voor de opleiding/oefening van allerhande regionale brandweren door het hele land.

De foto bij het incident op het Stationsplein laat goed de afstand zien die er was tussen de fotograaf (overigens geen regio15 fotograaf) en het incident. Loop je dan in weg ? Volgens ons niet. We hebben dan ook achteraf contact gehad met de brandweer over de gebeurtenissen daar; en die gaven ook aan 'niet gevraagd te hebben om het verwijderen van de pers; dat initiatief kwam van de politie, en niet van ons'. Aha, dat is dan duidelijk.

Ook de eerste foto's bij het incident op de Loosduinse Hoofdstraat laten zien dat we op ruime afstand staan. We hadden het prima gevonden als we daar hadden kunnen blijven staan; maar dat voorrecht werd ons blijkbaar niet gegund.

We krijgen soms zelfs als reden '{rokbox title=|2011 :: Wassenaar| size=|100% 95%| text=|het mag niet van de brandweer'|}images/video/20110116-3.mp4{/rokbox} te horen. En dat terwijl de brandweer juist zo 'pro pers' is en daarmee allang afspraken zijn gemaakt dat de pers wel binnen de linten mag opereren. Vandaar de vraag aan de agente: 'welke brandweerman heeft dat gezegd dan ?'. Ze kan het ons niet zeggen. In dit specifieke geval is de cameraman omgelopen naar de andere kant, waar een andere politieagent stond die wel toegang binnen de linten gaf. En de Officier van Dienst Brandweer (die daar namens de brandweer de leiding heeft) had uiteindelijk als commentaar 'waar bleef je nou ?'. Tja.

Nog een voorbeeld: de brand in de Wolmaranstraat. We staan duidelijk op ruime afstand van de brand, en we blijven conform afspraken "achter de brandweer auto's" en dus hier aan de overkant van de straat. En toch moeten {rokbox title=|December 2011 :: Wolmaranstraat Den Haag| size=|100% 95%| text=|we weer op een plek gaan staan waar we niets meer kunnen zien|}images/video/20111212-Wolmaransstraat.mp4{/rokbox} ? Het is dat de cameraman voet bij stuk houdt, in dit geval.

Praat het dan uit met de politie !
Dat proberen we 'achter de schermen' juist al jaren; maar zeker het laatste jaar hebben we het idee dat de afdeling voorlichting onze klachten wel zat is. Dat is nog begrijpelijk ook; er zijn weken dat we een paar keer per week incidenten 'aan het lint' melden.

Ons contact met de politie loopt namelijk standaard via die afdeling Voorlichting - de agent op straat heeft (uiteraard) de instructie om niets inhoudelijks over een incident te vertellen, en journalisten te verwijzen naar die voorlichters voor meer informatie. Als we een meningsverschil hebben met een agent op straat, vragen we meestal het 'kledingnummer' en nemen dan ook weer contact op met Voorlichting; met het verzoek om na te gaan wat er nou aan de hand is, en om al-dan-niet de betreffende agent bij te praten over de mediaregeling.

Probleem is alleen dat de afdeling Voorlichting inmiddels dus zegt 'geen tijd te hebben om daar achteraan te gaan' en ook geen tijd wil investeren in een stuk algemene voorlichting naar het korps toe (Intranet, korpskrant, noem maar op). Ook op ons aanbod om eens bij het ochtendoverleg op de diverse bureau's een minuut of 15 wat te komen vertellen over hoe wij er tegenaan kijken, wordt door de afdeling Voorlichting niet ingegaan. Op die manier blijft het probleem dus gewoon bestaan; en neemt het aantal klachten wat we bij Voorlichting neerleggen dus ook niet af.

Ook op de Loosduinse Hoofdstraat hebben we met Voorlichting gebeld. Letterlijk kregen we te horen 'als een agent zegt dat je weg moet, heb je daar maar gehoor aan te geven. Goedeavond' en de verbinding werd gewoon weer verbroken. Tja. Dan kan je net zo goed geen mediaregeling afspreken; als niemand zich daar aan hoeft te houden, en je niet eens meer de moeite neemt om aan te horen wat er fout gaat. Dit beeld komt ook overeen met de landelijke trend: klagen bij de politie heeft geen zin (zie http://www.nvj.nl/docs/STOP_politie.pdf paragraaf 7). Dat soort reacties veroorzaakt frustratie, en is de reden dat we die avond van de 12 oktober boze tweets de wereld in stuurden.

Let wel: wij kunnen ook fouten maken. Maar als je zo behandeld wordt als je de politie voorlichters belt (je krijgt niet eens de kans om het probleem wat je op straat hebt, te beschijven), is dat niet voor het vertrouwen wat je hebt in die afdeling en de uitvoering van de mediaregeling.

Je zei: mediaregeling ?
Jazeker. Er zijn landelijke afspraken gemaakt tussen het ministerie van Justitie, het ministerie van Binnenlandse Zaken en de NVJ. Zij hebben gezamenlijk een 'Leidraad' opgesteld; waarin nog eens wordt uiteengezet welke 'rechten' en 'plichten' een journalist heeft. Want ja; het is niet alleen maar 'rechten'; er zijn zeker ook 'plichten'. Denk bijvoorbeeld aan het niet verstoren van sporen. Of: het 'niet hinderen van de hulpverlening' (lees: niet in de weg lopen). Allemaal prima, en wat ons betreft logisch en werkbaar.

Op regionaal niveau is er een aantal jaren geleden een mediaregeling uitgevaardigd, die toentertijd op het politie intranet geplaatst is. De afdeling Voorlichting van de politie Haaglanden heeft op dat moment een kaart uitgebracht die wij als journalisten mee kunnen dragen; en waarin die mediaregeling nog eens beknopt wordt uitgelegd. Die kaart is ondertekend door de korpschef van de toenmalige politieregio Haaglanden, de heer van Essen.

Maar in de praktijk stuiten we op een aantal bezwaren:

- agenten geven aan 'die kaart niet te kennen' en/of {rokbox title=|2011 :: Den Haag| size=|100% 95%| text=|nu toch even anders te bepalen, want ik ben hier nu de baas|}images/video/20110116-1.mp4{/rokbox}
- je staat te discussieren op een moment waarop iedereen het juist druk heeft, en andere dingen wil doen
- 'door de paniek' die op zo'n moment soms heerst, heeft zo'n discussie de neiging om snel te ontvlammen

En een tijdrovende discussie 'aan het lint' betekent ook:

- dat de journalist zijn kans om beelden te maken snel ziet vervliegen
- de politieagent aan het lint daar tijd aan moet besteden op het moment dat hij/zij het al druk heeft met andere taken.

Het zou daarom veel beter zijn als de politiemensen die we tegenkomen op straat vooraf op de hoogte gebracht zijn. Feitelijk is het sowieso vreemd dat de taak 'uitleggen hoe de regeling in elkaar zit' bij de journalist op straat wordt neergelegd, en dat het korps dit niet zelf/intern oppakt.

We zeiden het net al: die leidraad omschrijft in begrijpelijke taal wat vervat is in allerlei wetten en regels. Hierin staat o.a. in paragraaf 4 'De maatregelen mogen er niet op gericht zijn bepaalde publikaties onmogelijk te maken; dat zou in strijd zijn met de in artikel 7 Grondwet gewaarborgde vrijheid van meningsuiting. Onder "publikaties" worden ook verstaan: foto- en filmreportages en radio-opnamen.' Maar dit is nu juist precies wat er op 12 oktober gebeurde op de Loosduinse Hoofdstraat: de agent zegt zelfs 'dat het de bedoeling is dat jullie niets kunnen zien' en er wordt expres een complete tram voor geparkeerd. Of: op het Douzapad worden we gevorderd te vertrekken

Laten we ook heel duidelijk zijn: we zijn van mening dat verslaglegging belangrijk is; maar hulpverlening en opsporing nog veel belangrijker. Dat betekent dat we van mening zijn dat de hulpverleners en opsporingsambtenaren als eerste hun werk moeten kunnen doen. Maar: er valt vaak 'ook nog' te werken door journalist. Op enige afstand. Niets mis mee, en met moderne apparatuur (goede lenzen etc) juist geen enkel probleem. Maar tijdens dat incident Loosduinse Hoofdstraat bekroop ons zelfs het idee dat de hulpverlening uiteindelijk zelfs gehinderd werd {rokbox title=|12 oktober 2012 :: Loosduinse Hoofdstraat| size=|100% 95%| text=|door de krampachtige pogingen om het zicht te blokkeren|}images/2012/10/16/w-loosduinen_dsc_0193.jpg{/rokbox}.

Jullie willen dus dat de mediaregeling door de politie gerespecteerd wordt ?
Ja, precies. De huidige mediaregeling staat goed op papier en hoeft niet veranderd te worden. Als de politiemensen op straat er alleen nog van op de hoogte zouden zijn, en ernaar zouden handelen....

We hadden nu in de Loosduinse Hoofdstraat bijvoorbeeld de merkwaardige situatie dat we als pers 'gealarmeerd' werden vanuit de politie meldkamer met een 'perspiep'. En eenmaal daar aangekomen ben je niet welkom, wordt je op afstand gezet en wordt er een tram voor gezet. Dat komt wat merkwaardig/dubbel over.

Overigens denken we dus dat de houding van die agenten voortkomt uit onbekendheid met die mediaregeling en richtlijnen van de ministeries; niet uit onwil. Anders gezegd: ze denken dat ze het goed/conform instructies doen. Maar juist daarom zou vanuit het korps moeite gedaan moeten worden om 'de mensen op straat' te informeren; en om individuele agenten die niet conform de mediaregeling werken, bij te praten.

Die persalarmering in Haaglanden is overigens ook niet het toonbeeld van openheid en transparantie. Vergelijk die van Haaglanden bijvoorbeeld eens met die van de regio's Flevoland of Utrecht. Waar in Haaglanden vrijwel alleen de kale tekst 'aanrijding met letsel' gepiept wordt, geven andere regio's veel meer informatie mee; en geven ook veel meer soorten incidenten door (denk aan vechtpartijen; valpartijen; noem maar op). In het verleden heeft de minister verbeteringen op dit punt aangekondigd, maar tot nu toe is daar helaas nog weinig van te merken.

In Haaglanden is de perspiep een handmatige taak. Het hangt dus van de welwillendheid van de meldkamer supervisor af of er uberhaupt wat verzonden wordt (dus: soms een hele dag geen enkele piep en soms 10 achter elkaar); en het duurt soms lang (als de supervisor het druk heeft; begrijpelijk). In andere regio's is de perspiep gekoppeld aan het aanmaken van de melding; dus wordt automatisch en direct verstuurd. Dan is het dus a) snel en b) niet afhankelijk van de medewerking van individuele personen. Het is in Haaglanden blijkbaar mogelijk dat een meldkamer supervisor ervoor kiest om de wens van de minister naast zich neer te leggen, en geen perspiep uit te zenden. Andere supervisors doen juist wel weer hun best.

Hebben jullie als enige die problemen ?
Nee hoor; absoluut niet. Zoals gezegd: als wij 'achter het lint gezet worden' overkomt collega's van andere media dat op dat moment ook. Er is naar ons idee geen sprake van een hetze specifiek tegen regio15 of iets dergelijks.

Wij lopen er wel relatief veel tegen aan, omdat we op veel plaatsen tegelijk zijn, en ook nog eens vaak in de beginfase van een incident we onderscheiden ons o.a. door snelheid). Dat betekent dat het op zo'n moment nog chaotisch is; en dan is het logisch dat er juist dan fouten gemaakt worden en verkeerde c.q. geemotioneerde beslissingen worden genomen.

Jullie zullen het er wel naar gemaakt hebben
Nou ja; zoals gezegd: we zijn op veel plaatsen tegelijk en hebben dus veel 'contactmomenten' met de politie. En we zijn een groep van onafhankelijke freelancers en niet in loondienst bij een krant of TV zender. Dat betekent dat we 'op persoonlijke titel' sneller de publiciteit zullen zoeken over dit soort incidenten, dan iemand die om zijn baan moet denken.

Maar nogmaals: het overkomt de vertegenwoordigers van andere media ook.

Jullie willen zeker ook toegang op het "plaats delict" ?
Nee ! Dat is wat we bedoelen met 'respect voor sporen'. Het zou onverteerbaar zijn als een verdachte 'er mee weg komt' omdat sporen beschadigd/vervuild zijn - of wij dat nu gedaan hebben, of iemand anders. Hulpverlening en sporen gaan voor verslaglegging.

Maar het moet wel ergens over gaan. We maken ook mee dat er er zeer ruim "plaats delict" wordt afgezet; waar vervolgens 10 agenten gewoon doorheen blijven lopen. Dan is 30 minuten later het incident voorbij, en wordt het complete "plaats delict" weer opgeruimd en wordt de weg zonder enig forensisch onderzoek gewoon vrijgegeven. Dan was het dus geen "plaats delict"; maar misbruik van die term om de journalisten op afstand te houden. Ook dat is één van de trucjes die de politie toepast om ons op afstand te houden.

Nou goed, een persvak dan. Mooie gulden middenweg.
Geldt hetzelfde voor. Of je nu een tram in het beeld zet, of een persvak aanwijst: de politie bepaalt welke beelden je wel, en welke je niet kan maken. Je wordt dan in feite 'opgesloten' in zo'n persvak. UIteraard mag je niet in de weg staan, dus in de praktijk zijn die persvakken vaak juist 'aan de zijkant c.q. uit de weg' en kan je nog geen beeld maken. Laat de journalist gewoon vrij rondlopen; en ze doen echt wel een stapje opzij als er een hulpverleningsvoertuig doormoet; dat is veel makkelijker.

Hoe zou iedereen het vinden als tijdens een politieke bijeenkomst met Geert Wilders plots een politie agent opduikt die tegen journalisten zegt 'je moet hier staan en je mag alleen foto's van de linkerkant van zijn gezicht maken ?' Ook dan ben je als fotograaf bezig in een situatie met veel mensen die chaotisch kan zijn en waar de stemming plotseling kan omslaan.

Overigens heeft de brandweer in hun interne instructie daarom nog specifiek gemeld dat het niet de bedoeling is dat er persvakken worden ingericht. Op de mediaregeling kaart staat 'de houder van deze kaart mag binnen de afzetting onbelemmerd werken' (met een paar 'mitsen', zoals respect voor sporen).

Maar een persvak is dus niet 'binnen de afzetting onbelemmerd werken'

Hoe gaat dit elders in het land ?
Dat is wel aardig om te vergelijken - zeker omdat in heel het land natuurlijk dezelfde wet- en regelgeving geldt. In de omliggende regio's is de sfeer heel anders.

In de nacht van 13-14 oktober waren er vrijwel gelijktijdig twee gruwelijke (dodelijke) ongevallen; één in Zoetermeer en één in Berkel en Rodenrijs. Het laatste plaatsje ligt in de buurregio Rotterdam Rijnmond (net onder Pijnacker). In Zoetermeer werd er weer veel tijd en effort gestoken in het plaatsen van schermen terwijl er gezien het nachtelijke tijdstip toch echt niet veel publiek op de been was. In Berkel en Rodenrijs kon de situatie gewoon vastgelegd worden. Hemelsbreed 10 kilometer uit elkaar, maar een wereld van verschil - en dat in één en hetzelfde land.

En ja: het slachtoffer van de aanrijding in Zoetermeer had ernstig letsel opgelopen; en die hoeven we dan ook echt niet op de foto. Wel willen we kunnen laten zien wat er gebeurd is (waar is de auto vandaan gekomen, bijvoorbeeld) en welke schade hebben de auto en de boom opgelopen. Anders gezegd: we willen het verhaal 'in beelden kunnen vertellen'.

Nog wat voorbeelden (afkomstig van onze zustersite MediaTV in Rotterdam):

Ernstig ongeval Oude Tonge: ondanks dat er collega's bij omkomen, wordt er door de hulpverleners geen enkele belemmering opgeworpen.
Ernstig ongeval fietsers Stadhoudersweg
Frontale aanrijding tussen vracht- en personenauto
Gewonden bij forse brand in Vlaardingen
Twee doden en vijf gewonden bij zwaar ongeval
Zeer grote brand in kassencomplex Bleiswijk

Nergens groepen hulpverleners die dekens en stukken plastic omhoog staan te houden ? En dit is Rotterdam Rijnmond - dus ook Nederland, maar dan een paar kilometer verderop. Zelfde land; zelfde wetten.

Een voorbeeld van een brandweer incident uit onze andere buurregio, regio Hollands-Midden:

Middelbrand in woning Benthuizen

Ook hier wordt fotografen alleen op het hart gedrukt 'let op je veiligheid en zorg dat je niet in de weg loopt'. Maar verder: alle medewerking.

Goed; heel verhaal. Wat willen jullie nu eigenlijk ?
Nou; we willen binnen de voorwaarden die gesteld zijn ongehinderd ons werk kunnen doen. Dus: hulpverlening en opsporing gaat voor; niet in de weg lopen; geen sporen vernielen etcetera. Maar ook: geen persvakken, geen politie agenten die schermen en dekens omhoog houden, en/of ons buiten de linten zetten. We willen dat de politieperskaart herkend en gerespecteerd wordt.

Het is op zich goed verwoord in de diverse regelingen; zowel landelijk als regionaal. Probleem is alleen dat een bepaald percentage agenten op straat blijkbaar hier niet van op de hoogte is, en meent ons dan maar dwars te moeten zitten. We vermoeden dat ze dat doen uit een vorm van 'bescherming voor het slachtoffer'; niet om 'zo maar' de pers buitenspel te zetten. Maar zoals gezegd: hun gedrag heeft geen wettelijke basis. En juist van de politie mag je verwachten dat zij zich gedragen conform de wet, en conform de richtlijnen die door hun hoogste bazen (ministeries van Binnenlandse Zaken en ministerie van Justitie) zijn opgesteld.

Kortom: we willen graag de politiemensen op straat bijgepraat worden t.a.v. de landelijke leidraad en de mediaregeling die in Haaglanden is opgesteld. Deze voorlichting moet een inspanning van het korps zijn; en niet aan de journalisten op straat worden overgelaten. Als daarna nog agenten niet conform de mediaregeling werken, moeten de klachten op dat punt serieus in behandeling worden genomen. Agenten die van de opleiding komen, moeten ook op de hoogte gebracht worden, zodat het probleem niet over een paar jaar weer net zo hard terugkomt.

De journalisten hebben onder de mediaregeling ook plichten. Dan hebben we het weer over 'niet in de weg lopen'; 'geen sporen verstoren' etc. Als we daar fouten in maken: spreek ons er gerust op aan; dien een klacht in bij de hoofdredacteur van het medium waar de journalist werkt; geef hem/haar een bekeuring, of houd hem aan. We zijn niet onfeilbaar en kunnen ook fouten maken.

Maar: laten we als beroepsgroepen professioneel met elkaar omgaan. Pers en politie hebben soms tegenstrijdige belangen, maar hebben elkaar even later vaak weer hard nodig. Leven en laten leven - over en weer. Als het fout gaat, moeten beide partijen elkaar daar op aan kunnen spreken, en dan moet er wat met die klacht gebeuren.